آشنایی با آناتومی دندان ها و مشکلات شایع آن‌ ها

|1662 بازدید

|

0 کامنت

آناتومی دندان ها ( Anatomy of teeth )

انسان بالغ به طور معمول بین 30 تا 32 دندان دارند. دندان‌ها وظیفه خورد کردن و تکه تکه کردن مواد غذایی را بر عهده دارند. هر کدام از انواع مختلف دندان کار خاصی انجام می‌دهد و برای جویدن مواد غذایی خاصی عمل می‌کنند. در ادامه با بخش های مختلف آناتومی دندان ها و شایعترین مشکلات مربوط به آن بیشتر آشنا خواهید شد.

برای مشاهده لیست بهترین دندانپزشکان در شیراز کلیک کنید

آناتومی دندان ها و عملکرد دندان ها

ریشه یا (Root)

ریشه بخشی از ساختار دندان است که درون استخوان قرار دارد و باعث فیکس شدن دندان در جای خود می‌شود. ریشه تقریباً دو سوم کل دندان را تشکیل می‌دهد.

ریشه از چندین بخش تشکیل شده است:

• کانال ریشه یا (Root canal): کانال ریشه گذرگاهی است که شامل پالپ دندان است.
• سمنتوم یا سمان (Cementum): به این ماده سمنت یا سیمان دندان نیز اطلاق می‌شود. سمنتوم یک ساختار شبه استخوانی دارد که به رباط های پریودنتال متصل شده است.
• رباط پریودنتال (Periodontal ligament): رباط پریودنتال از بافت همبند و فیبر کلاژن ساخته شده است. این رباط‌ها شامل اعصاب و عروق خونی هستند.
• اعصاب و رگ های خونی (Nerves and blood vessels): رگ‌های خونی رباط پریودنتال را با مواد مغذی تغذیه می‌کنند. عروق عصبی نیز به کنترل میزان نیرو مورد استفاده هنگام جویدن غذا کمک می‌کنند.
• استخوان فک (Jaw bone): استخوان فک که استخوان آلوئولار نیز نامیده می‌شود، استخوانی است که حاوی حفرات دندانی است که ریشه دندان‌ها را درون خود جای می‌دهد.

گردن در آناتومی دندان ها (Neck)

گردن ساختار دندان است که ما بین تاج و ریشه دندان قرار دارد.

گردن سه بخش اصلی دارد:

• لثه ها (Gums): لثه نوعی بافت گوشتی و صورتی است که به گردن دندان و سمنتوم متصل شده است.
• پالپ (Pulp): پالپ یا مغز دندان بخش درونی دندان است. این بخش از رگ‌های خونی ریز و بافت عصبی ساخته شده است.
• حفره پالپ (Pulp cavity): حفره پالپ فضای داخل تاج دندان است که شامل پالپ است.
• تاج (Crown) : تاج دندان بخشی از بافت دندان است که در دهان به راحتی قابل مشاهده است زیرا از دندان لثه ها خارج شده است.

تاج دندان شامل سه بخش است:

• تاج آناتومیکی یا تشریحی (Anatomical crown): تنها بخشی از دندان که قادر به مشاهده آن هستیم.
• مینا (Enamel): مینا بیرونی‌ترین لایه دندان است و به عنوان سخت‌ترین بخش بدن شما، به محافظت از دندان در برابر باکتری‌ها کمک می کند. مینا علاوه بر این به استحکام بدن حین جویدن کمک میکند.
• عاج (Dentin): عاج لایه ای از بافت معدنی درست زیر مینای دندان است. این بخش، دندان را در برابر گرما و سرما محافظت می‌کند.

شرایط، بیماری و مشکلات شایع مربوط به دندان‌ها

دندان‌های شما بطور روزانه کارکردها و فعالیت زیادی انجام می‌دهند که باعث می‌شود مستعد ابتلا به انواع مشکلات باشند. برخی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مربوط به این بخش از دهان عبارتند از:

حفرات و سوراخ‌ها در آناتومی دندان ها(Cavities)

حفرات دندان سوراخ های کوچکی هستند که در آناتومی دندان ها که در اثر فعالیت باکتری‌ها و اسیدی شدن محیط دهان بر روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌شود. در صورت عدم رسیدگی و درمان، این حفره‌ها گسترش پیدا کرده و عمیق‌تر می‌شوند تا درنهایت به پالپ دندان نفوذ کنند. سوراخ شدن دندان می‌تواند باعث بروز درد و حساسیت به گرما و سرما شود. در موارد شدیدتر این سوراخ‌ها ممکن است منجر به شکل‌گیری عفونت یا ریزش دندان شوند.

پالپیت (Pulpitis)

پالپیت به التهاب پالپ دندان‌ ها اشاره دارد، که اغلب به دلیل گسترش حفرات و عمیق تر شدن آن ها رخ می‌دهد. علائم اصلی پالپیت یا التهاب پالپ، درد شدید و حساسیت در دندان آسیب دیده است. این وضعیت می‌تواند درنهایت منجر به عفونت و ایجاد آبسه در ریشه دندان شود.

بیماری پریودنتال (Periodontal disease)

بیماری پریودنتال که در آناتومی دندان ها گاهی اوقات بیماری لثه نیز خوانده می‌شود. این بیماری در واقع یک عفونت در لثه است. علائم شایع این مشکل شامل موارد زیر می‌شوند:

• قرمز شدن، تورم، خونریزی و عقب کشیدن یا بالا رفتن لثه‌ها
• بد بو شدن دهان
• درد
• حساسیت
• و شل شدن دندان‌ها

استعمال دخانیات، مصرف برخی داروهای خاص و بهداشت ضعیف دهان و دندان می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به لثه ها را افزایش دهد.

مال اکلوژن در آناتومی دندان ها (Malocclusion)

مال اکلوژن به عدم هماهنگی و عدم تراز بودن دندان‌ها گفته می‌شود که در آناتومی دندان ها به وجود می آید. این وضعیت می‌تواند باعث کراودینگ یا نامرتبی دندان ها، اوربیت و آندربیت شود. مال اکلوژن اغلب ارثی است، اما موارد زیر نیز میتواند باعث این وضعیت شود:

• مکیدن انگشت شست
• استفاده طولانی مدت از پستونک یا بطری‌ها
• از دست دادن دندان و یا عدم خروج دندان از لثه ها
• و یا لوازم بی کیفیت و نامناسب دندانپزشکی

خوشبختانه مال اکلوژن معمولاً با بریس ارتودنسی قابل اصلاح است.

براکسیسم و دندان قروچه (Bruxism)

براکسیسم در واقع همان سایش ناشی از دندان قروچه است که در آن دندان های دو فک بالا و پایین به سختی و فشار روی هم سایده می‌شوند. افراد مبتلا به براکسیسم غالباً از این امر آگاه نیستند. زیرا بسیاری ازآن ها فقط هنگام خواب این کار را انجام می‌دهند. دندان قروچه با گذشت زمان، برویکسیسم می‌تواند مینای دندان را تحت فشار قرار داده و منجر به آسیب و حتی ریزش و افتادن دندان شود. دندان قروچه همچنین می‌تواند باعث درد دندان، فک و گوش شود. به طور کلی این کار بسته به شدت آن، می‌تواند به فک نیز شما آسیب برساند و از باز و بسته شدن صحیح آن جلوگیری کند.

آبسه در آناتومی دندان ها (Abscess)

آبسه دندان یک ساختار چرکی ناشی از عفونت باکتریایی است که در آناتومی دندان ها به وجود می آید. این ساختار می‌تواند باعث بروز درد دندان شود که در نهایت به فک، گوش یا گردن شما گسترش میابد. علائم دیگر آبسه شامل حساسیت دندان، تب، تورم یا تورم در گونه ها و صورت افراد مبتلا است. اگر فکر می‌کنید آبسه دندان دارید فوراً به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم درمان آبسه، عفونت ناشی از آن می‌تواند به سینوس ها یا مغز افراد گسترش یابد.

فرسایش دندان (Tooth erosion)

فرسایش دندان تجزیه و از بین رفتن مینای دندان ناشی از تاثیر اسید یا اصطکاک است که در آناتومی دندان ها به وجود می آید. غذاهای و نوشیدنی‌ها اسیدی باعث ایجاد درجات مختلفی از فرسایش دندان می‌شوند. برخی از مشکلات گوارشی مثل ریفلاکس اسید از معده به مری و دهان نیز می تواند باعث بروز درجاتی از فرسایش شود. علاوه بر این، خشکی طولانی مدت دهان نیز می‌تواند باعث اصطکاک شود و منجر به فرسایش دندان شود. علائم رایج فرسایش دندان شامل درد، حساسیت و تغییر رنگ است.

تاخیر در بیرون آمدن دندان‌های دائمی یا (Tooth impaction)

در این شرایط با توجه به محدودیت‌هایی، دندان‌ها قادر به خارج شدن از بافت لثه نیستند. برای مثال زمانی که فک کوچک باشد و یا دندان‌ها بسیار نامنظم باشند، برخی از آن‌ها فضایی برای بیرون آمدن از لثه ندارند و همچنان زیر لثه ها مدفون خواهند بود.

علائم بیماری دندان

مشکلات و بیماری های مربوط به بافت دندان می تواند علائم مختلفی ایجاد کند که البته همه این علایم آشکا نیستند. در صورت بروز یا مشاهده هر کدام از علایم زیر حتما با دندانپزشک خود صحبت کنید:

• درد دندان
• درد فک
• درد گوش
• حساسیت به گرما و سرما
• درد ناشی از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
• بوی بد دهان به صورت مزمن
• متورم شدن لثه ها
• تغییر رنگ لثه ها
• خونریزی از لثه
• لق شدن دندان
• تغییر رنگ بافت دندان
• تب

مراقبت از دندان‌ ها با دانستن آناتومی دندان ها

با مراقبت از دندان‌های خود و رعایت نکات بهداشت دهان و آشنایی با آناتومی دندان ها می‌توانید از بروز بسیاری از شرایط و مشکلات مروبط به دندان پیشگیری کنید. برای قوی و سالم نگه داشتن دندان‌های خود، نکات و توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:

• دندان‌های خود را به صورت روزانه و برای دو بار با استفاده از خمیردندان مسواک بزنید.
• روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید
• هر سه ماه یک بار مسواک خود را تعویض کنید
• هر 6 ماه یکبار برای تمیز کردن حرفه ای دندان‌های خود به دندانپزشکی مراجعه کنید
• مصرف غذاهای قندی و نوشیدنی را محدود کنید
• اگر سیگار می‌کشید، در مورد راه‌های ترک آن با پزشک خود صحبت کنید