سرجیکال گاید چیست؟ مزایا و انواع راهنمای جراحی ایمپلنت دندان

سرجیکال گاید (Surgical Guide) ابزاری در دندانپزشکی برای تعیین موقعیت و زاویه دریل استخوان، افزایش دقت و به نوعی راهنمای جراحی ایمپلنت است. در این مقاله جامع دندانپزشکان ایران به معرفی انواع سرجیکال گاید ایمپلنت دندان و مزایا آن در موفقیت و کیفیت کاشت دندان می پردازیم؛ با ما همراه باشید.

گاید جراحی ابزاری است که به منظور راحتی و افزایش دقت جراحی ایمپلنت دندان بکار می رود . گاید یا راهنما نوعی قالب یا پروتز سفارشی ساز است که با کمک اسکن سه بعدی محیط داخلی دهان بیمار طراحی و ساخته می‌شود. سرجیکال گاید محل دقیق کاشت ایمپلنت در استخوان فک را مشخص می‌کند. علاوه بر این استفاده جراح از دریل و ایمپلنت را در حین عمل جراحی ایمپلنت هدایت می‌کند.

سرجیکال گاید چیست؟

همانطور که در تصویر بالا می بینید سرجیکال گاید یا راهنمای جراحی ایمپلنت دندان وسیله ای شبیه پلاک ارتودنسی یا سینی قالب گیری دندان است.

سرجیکال گاید دندانپزشک را در طول جراحی ایمپلنت راهنمایی می کند تا ایمپلنت دندان را در موقعیت دقیق و زاویه مورد نظر استخوان فک که تراکم و شرایط مورد نظر را دارد قرار دهد. شاید بتوان گاید جراحی را از روش های ایزولاسیون در دندانپزشکی دانست.

گاید یا راهنمای جراحی ایمپلنت دندان باید سفارشی و مخصوص به فک، لثه و دندان های هر بیمار باشد. بنابراین معمولا برای طراحی و ساخت این پروتز، از تکنولوژی های مدرن دندانپزشکی دیجیتال مانند CAD/CAM و پرینت 3D استفاده می‌شود. طبق DDSLab:

Surgical guides allow doctors to plan an implant virtually and then accurately place an implant in the most safe, predictable, and efficient manner. In addition to increased accuracy, patients will also save chair time.

راهنما یا گاید جراحی به دندانپزشک امکان هدف گذاری دیجیتال ایمپلنت دندان و سپس کاشت آن به ایمن ترین، قابل پیشبینی و بهترین روش ممکن را می دهد. علاوه بر دقت بیشتر، بیمار مدت جراحی کمتری روی یونیت خواهد داشت.

برای کاشت دندان با کمک گاید جراحی از بهترین متخصص ایمپلنت در شیراز نوبت بگیرید.

نقش سرجیکال گاید ایمپلنت دندان در دندانپزشکی دیجیتال

دندانپزشکی دیجیتال با کمک به ساخت و استفاده سرجیکال گاید راهنمای جراحی ایمپلنت دندان است. هدف اصلی این وسیله، افزایش دقت قرارگیری موقعیت و زاویه مناسب ایمپلنت یا ایمپلنت‌های کاشته شده است.

امروزه ایمپلنت دیجیتال در شیراز با کمک تکنولوژی های رادیوگرافی دیجیتال یا عکس CBCT دندان و پرینت 3D انجام می‌شود. علاوه بر این طراحی و ساخت کامپیوتری (CAD/CAM) و چاپ سه بعدی ابزار و پروتزهای دندانپزشکی (از جمله سرجیکال گاید) باعث بهبود دقت و سرعت کاشت ایمپلنت دندان می‌شوند. سرجیکال گاید باعث افزایش دقت و راحتی دندانپزشک می‌شود و در نتیجه بیمار کمتر دچار درد و التهاب بعد از ایمپلنت شود.

موفقیت ایمپلنت نه تنها به استفاده از سرجیکال گاید، بلکه به انتخاب نوع درست این ابزار دندانپزشکی نیز بستگی دارد. طبق تجربه یا تحقیقات دندانپزشکی، ثابت شده سرجیکال گاید با کمک به قرارگیری دقیق ایمپلنت دندان در ناحیه مشخص، باعث موفقیت بیشتر ایمپلنت دندان می‌شود. البته میزان تاثیر و کمک این وسیله به نوع گاید و نحوه استفاده از آن در بافت محیطی دهان بیمار بستگی دارد.

بهترین کلینیک های دندانپزشکی دیجیتال شیراز که از CAD/CAM استفاده می کنند.

انواع سرجیکال گاید در جراحی کاشت ایمپلنت

به‌طور کلی سه نوع سرجیکال گاید (راهنمای جراحی) از نظر خصوصیات اصلی داریم که هر کدام چند مدل مختلف دارد. سه نوع اصلی از نظر خصوصیات زیر دسته بندی می شوند:

• i) هدف و میزان راهنمایی سرجیکال گاید بر اساس دریل یا کیت: که منظور از آن میزان کنترل و هدایت دریل استخوان یا درایور ایمپلنت است. خود نوع Constraint Type به ۵ دسته تقسیم می شود:

1. بدون گاید No Guide (Freehand Placement)
2. برای هم ترازی / هدایت دیداری Alignment (Visual) Aid
3. برای هدایت دریل پایلوت Pilot Drill Guide
4. ترکیبی (دریل استخوان و دریل پایلوت) Pilot and Osteotomy Drills
5. یا کامل یا فول گاید Fully Guided

انواع فرز در دندانپزشکی: انواع جنس، شنک و شکل سری دریل

•  ii) ناحیه نشست و محل قرارگیری گاید: که نحوه عملکرد و نحوه قرارگیری سرجیکال گاید را مشخص می‌کند. این دسته بندی شامل انواع

1. متصل به بافت نرم لثه
2. متصل به استخوان فک
3. اتصال ترکیبی (به دندان و لثه یا به دندان و استخوان فک)
4. متصل به دندان
5. سیستم های دیداری الکترونیک (سرجیکال گاید دیجیتال)
6. میدان دید و متصل به ایمپلنت

• iii) امکان چرخش (Timing): یعنی آیا گاید اجازه تنظیم و کاشت چرخشی موقعیت ایمپلنت را می دهد یا خیر. که دو نوع با قابلیت چرخش یا بدون چرخش دارد.

در ادامه بیشتر با اصلی ترین و خصوصیات دسته بندی انواع گاید جراحی آشنا شوید.

ii) ناحیه نشست و محل قرارگیری سرجیکال گاید برای ایمپلنت دندان

همانطور که گفته شد گاید یا راهنمای جراحی از نظر نشست چندین نوع مختلف دارد. اصلی ترین انواع گاید جراحی ایمپلنت به سه نوع نشست روی استخوان فک، تکیه بر بافت نرم (لثه) و نشست روی دندان هستند.

۱. نشست گاید جراحی ایمپلنت روی استخوان فک

در این نوع راهنما (گاید) جراحی ایمپلنت، میزان برش لثه بسیار بیشتر است. برای اینکه پروتز روی استخوان محکم شود لازم است تعداد و میزان جراحی فلپ لثه موکوپریوستئوم (بافت پوششی لثه و استخوان) زیادی انجام شود تا به استخوان برسیم. در نتیجه گاید با نشست روی استخوان روش تهاجمی‌تر است.

۲. قرارگیری گاید روی بافت نرم لثه

برای بیمارانی که دچار بی دندانی کامل هستند، توصیه می‌شود جراح دندانپزشک از سرجیکال گاید نشست روی لثه استفاده کند. مزیت اصلی این تکنیک عدم نیاز به جراحی فلپ است (Flapless) که باعث می شود روش غیر تهاجمی و با کمترین آسیب باشد. عیب اصلی این روش نیاز به تخصص و آموزش ویژه برای انجام آن است.

نشست روی لثه باید با کلید اکلوژن (هماهنگی فک بالا و پایین) صورت گیرد. در مرحله بعد نیز پیچ نگهدارنده یا پین تثبیت کننده trans-osseous pin در جای خود قرار می‌گیرد تا باعث حداکثر ثبات گاید و فک باشد.

سطح اتکایی که گاید جراحی روی لثه دارد با در نظر گرفتن میزان ارتجاعی بودن لثه به اندازه ۳ تا ۴ میلی متر است. بنابراین فشار یک طرفه می تواند باعث کج شدن و ایجاد انحراف در نقطه اولیه جراحی (درایور ایمپلنت) شود. به همین علت که احتمال انحراف زاویه برنامه ریزی شده ایمپلنت وجود دارد این روش مستلزم تخصص  و تجربه بیشتر جراح ایمپلنت است.

۳. نشست گاید یا راهنمای جراحی به دندان

این نوع گاید بهترین و دقیقترین گزینه برای بیمارانی که چندتا از دندان های جلویی یا عقب را ندارند است. نشست دندانی گاید همچنین مناسب بی‌دندانی جزئی در آخر فک است که نشست با فاصله کمتر از ۳۰ میلی‌متر از ناحیه بدون دندان قرار می گیرد.

مزیت های نشست دندانی گاید: این روش قابلیت انجام با یا بدون جراحی فلپ لثه را دارد. راهنمای جراحی با نشست روی دندان به ویژه در موارد بی‌دندانی جزئی، بهترین و دقیق ترین نوع سرجیکال گاید است.

مزایای ایمپلنت دندان با سرجیکال گاید

بطور کلی سرجیکال گاید جراحی ایمپلنت دندان مزایای زیادی دارد که مهمترین آنها:

۱. افزایش دقت جراحی و موفقیت ایمپلنت:

پروتز گاید جراحی محل دقیق کاشت ایمپلنت و استفاده از ابزار را مشخص می‌کند. بنابراین به جراح کمک می‌کند تا ایمپلنت با زاویه و عمق مناسب در استخوان فک قرار بگیرد. این کار نه تنها باعث افزایش موفقیت جراحی ایمپلنت بلکه باعث کاهش خطر و احتمال آسیب به عصب و عروق فک می‌شود.

۲. ایمنی بیشتر جراحی و کاهش خطر اشتباه دندانپزشک:

یکی از مهمترین مزایای استفاده از سرجیکال گاید به ویژه در موارد پیچیده جراحی ایمپلنت کاهش احتمال خطای جراح است. همچنین با این روش ایمنی و شانس موفقیت عمل های سخت مانند کاشت دندان در استخوان با تراکم کم یا برای ایمپلنت کامل فک بالا یا پایین بالا می رود.

۳. کاهش درد، خونریزی و التهاب لثه:

معمولا روشهایی که از گاید یا راهنمای جراحی کمک می گیرند بدون جراحی فلپ لثه انجام می شوند. به همین دلیل میزان جراحی لثه یا آسیب به بافت استخوانی بسیار کمتر است. این امر، به نوبه‌ی خود موجب کاهش خونریزی حین جراحی و درد یا التهاب بعد از عمل می‌شود.

همچنین سایر مزایا شامل:

• روند بهبودی سریعتر بعد عمل ایمپلنت: کاهش نیاز به جراحی لثه دوره نقاهت و عوارض پس از جراحی کاشت دندان را کمتر می‌کند.
• کاهش مدت زمان جراحی: کاهش طول عمل جراحی مساوی با کاهش استرس و خستگی بیمار و جراح است.

عوامل موثر در قیمت سرجیکال گاید

• جنس پروتز گاید (مثلا چاپ سه بعدی یا تکنولوژی دیگر)
• پیچیدگی طراحی و ساخت گاید جراحی و استفاده از دندانپزشکی دیجیتال
• دستمزد دندانپزشک و لابراتوار دندانسازی

البته با توجه به مزایایی مانند افزایش دقت، ایمنی و موفقیت ایمپلنت استفاده از پروتز راهنمای جراحی منطقی و به صرفه است.

دانش دندانپزشکی: کاربرد و انواع اتوکلاو دندانپزشکی استریلیزاسیون تجهیزات

کاربرد سرجیکال گاید در جراحی ایمپلنت دندان

استفاده از راهنما (گاید) جراحی در موارد زیر به دندانپزشکان توصیه می‌شود:

• کاشت همزمان چند ایمپلنت در یک فک: زمانی که قصد کاشت چند دندان در فک بالا یا پایین دارید، دقت و نظم ناحیه قرارگیری ایمپلنتها اهمیت بیشتری دارد.
• تراکم پایین استخوان فک: اگر تراکم یا حجم استخوان فک بیمار برای ایمپلنت کم باشد، جراح با گاید می‌تواند بهتر ناحیه و زاویه مناسب برای کاشت ایمپلنت را پیدا کند.
• جراحی نزدیک به عصب: در صورتی که ناحیه جراحی نزدیک به ریشه دندان‌های کناری ایمپلنت و یا عصب و عروق فک باشد، توصیه می‌شود از سرجیکال گاید استفاده شود تا اتفاقی آسیبی به اعصاب یا عروق وارد نشود.
• ایمپلنت‌های دندانی با زاویه غیر عادی: برای کاشت ایمپلنت‌هایی که به دلیل نبود استخوان کافی یا شرایط خاص بیمار، نیاز به قرارگیری در زاویه‌ی نامعمول دارند، استفاده از  پروتز راهنمای جراحی (گاید) ضروری است. مثل ایمپلنت زیگوماتیک

منبع: DentistryToday و Owandy