باکتری های ایجادکننده پوسیدگی دندان: تعداد و انواع
|482
بازدید
پوسیدگی دندان شایعترین بیماری دهان و دندان است که به علت تجمع باکتری ها در سطح دندان ایجاد می‌شود. باکتریها با ترشح اسید مینای دندان را از بین می برند و به مرور باعث خرابی دندان می شوند. در این مقاله به بررسی انواع باکتری های ایجادکننده پوسیدگی دندان، عملکرد آنها و روش‌های پیشگیری از بیماری می پردازیم.
آیا همه باکتری های دهان ایجاد پوسیدگی دندان می کنند؟
بدن ما با میلیون‌ها میکروارگانیسم (میکروب) که هرکدام عملکرد خاصی دارند همزیستی دارد. دهان ما یکی از نقاطی است که تعداد زیادی از این باکتری ها در آن زندگی می کنند.
همه باکتری های دهان مضر نیستند و تا زمانی که تعادل جمعیت آنها به هم نخورد خطرناک نیستند. همچون هر ناحیه و عضو دیگر بدن، دهان نیز پر از میکرو ارگانیسم و «باکتری های خوب» و «بد» است. ما سعی می کنیم تا جایی که ممکن است از «باکتری های مضر» دوری کنیم و آنها را از بین ببریم.
به همین دلیل بهداشت دهان و استفاده از مسواک، خمیر دندان و دهانشویه برای جلوگیری از رشد و تکثیر باکتریهای بیماری‌زا ضروری است.
همچنین چک آپ توسط دندانپزشک به تشخیص سریع و درمان کم هزینه پوسیدگی دندان کمک می کند. شما می توانید از طریق سایت ما دندانپزشک های خوب شیراز را بشناسید و به‌صورت آنلاین نوبت مراجعه بگیرید.
چرا در دهان ما باکتری وجود دارد؟
دهان ما شرایط خوبی برای زندگی و رشد انواع باکتری و میکروب دارد. برخی از این باکتریها بیماری‌زا هستند و باعث پوسیدگی دندان یا بیماری لثه می شوند. حفره دهان ما هم به بیرون باز است و هم شرایط خوبی از نظر سطح اکسیژن و رطوبت دارد.
علاوه بر این باکتری ها در دهان ما به غذا دسترسی دارند و می توانند از مواد غذایی که بین دندان ها یا روی زبان و لثه باقی می مانند تغذیه کنند. البته بدن ما یک سیستم دفاعی دارد که نوع باکتری های دهان را تنظیم می کند. این سیستم دفاعی ساده اما موثر بزاق دهان است که باکتری های مضر را از بین می برد.
همچنین انواعی از باکتری وجود دارند که با تکامل و تطبیق با سدها و سیستم های دفاعی بدن به زندگی در دهان ما عادت پیدا کردند. این نوع از باکتریهای مفید – در شرایط معمولی – حتی مزایایی برای سلامتی ما دارند.
زمانی که تعادل به هم بخورد، باکتری های بد و مضر کنترل را در دست می گیرند. تکثیر و افزایش جمعیت باکتری های مضر باعث انواع بیماری های دهان مانند پوسیدگی دندان و التهاب یا عفونت لثه می شود.
چه نوع باکتری هایی در دهان ما وجود دارد؟
همه سطوح دهان و دندان ما با باکتری‌هایی پوشانده شده که نوع آنها در هر بازه زمانی به شرایط محیطی مانند وضعیت بهداشت دهان بستگی دارد.
باکتری های هوازی
در یک طرف باکتری های هوازی وجود دارند که برای بقا و تولیدمثل به اکسیژن هوا نیاز دارند. از نظر جمعیت باکتری های هوازی ایجادکننده پوسیدگی دندان تقریبا ۹۰٪ استرپتوکوک و ۵٪ استافیلوکوک هستند.
هرچند این باکتری ها می توانند برای سلامت دهان و دندان مضر باشند، بیشتر آسیب به مینای دندان توسط باکتری های بی‌هوازی ایجاد می شود.
باکتری های بی‌هوازی
از سمت دیگر، باکتریهای بی‌هوازی هستند که در نبود اکسیژن رشد می کنند. این باکتری ها اغلب در شب و زمانی که خواب هستیم رشد و تکثیر می کنند.
باکتری های استرپتوکوک، اکتینومایسس (پرتوقارچ) و فوزوباکتریوم اغلب در دهان افراد سالم یافت می شوند. انواع باکتری که ایجاد کننده پوسیدگی یا پلاک دندان هستند، معمولا از گونه استرپتوکوک موتانس می باشند.
تا زمانی که رشد این نوع باکتری ها با بهداشت خوب دهان، تغذیه مناسب و عملکرد درست سیستم ایمنی بدن تحت کنترل باشد، وجود این باکتری ها لزوما خطرماک یا مضر نیست.
اگر نگران خراب شدن دندان خود هستید، دو مورد از بهترین روش های پیشگیری از پوسیدگی دندان فلورایدتراپی (وارنیش) و فیشور سیلانت دندان هستند. توصیه می کنیم این روشها را بشناسید تا ضمن حفظ سلامتی، از هزینه زیاد درمان هایی مانند عصب کشی یا پرکردن دندان جلوگیری کنید.
چه تعداد باکتری در دهان وجود دارند؟
سوالی بسیاری از افراد این که شاید جواب آن را دوست نداشته باشید این است: آیا بزاق دهان انسان میکروب دارد؟ بله، به‌طور میانگین هر میلی‌لیتر بزاق ما ۱۰۰ میلیون باکتری دارد. انواع باکتری هایی که در دهان زندگی می کنند نیز نزدیک به ۶۰۰ سویه است که در افراد مختلف و بسته به شرایط محیطی متعدد تغییر می کند.
در این میان، گونه های مختلفی از باکتری ها وجود دارند که دانشمندان آنها را خوب یا مفید در نظر می گیرند. این دسته از باکتری ها با بدن انسان رابطه همزیستی دارند و تا حدودی از ما محافظت می کنند.
برای جلوگیری از تشکیل پلاک دندانی و رشد باکتری های مضر که باعث پوسیدگی دندان می شوند، دندانپزشکان توصیه می کنند حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و روزی یکبار نخ دندان بکشید.
یکی از راه های مفید برای از بین بردن باکتری بد ایجاد کننده پوسیدگی، مصرف دهانشویه حاوی هگزیدین یا فلوراید است. این کار علاوه بر این که از تشکیل پلاک باکتری جلوگیری می کند، باعث تقویت مینای دندان می شود.
مورد دیگری که برای از بین بردن باکتری های پلاک دندانی برای پیشگیری از پوسیدگی توصیه می شود جرمگیری دندان است. برای تضمین سلامتی دهان و دندان خود می توانید به بهترین دندانپزشکان متخصص جرمگیری در شیراز مراجعه کنید.
تعداد و نوع باکتری های دهان به چه عواملی بستگی دارد؟
تراکم و ترکیب فلور باکتریایی (میکروبیوتا) دهان به عوامل متعددی بستگی دارد. به‌طور خلاصه، علت تغییرات تعداد و نوع باکتری های دهان می تواند موارد زیر باشد:
- میزان مصرف و نوع املاح یا مواد مغذی مصرفی
- دمای دهان (و بدن)
- اسیدیته یا pH بزاق
- غلضت اکسیژن
- وضعیت سیستم ایمنی
- ویژگی های آناتومی دهان (نظم یا وضعیت دندان‌ها و لثه)
- سطح رعایت بهداشت دهان و دندان
با اینکه کنترل برخی از این عوامل امکان‌پذیر نیست، بسیاری از آنها با ایجاد عادات صحیح بهداشتی به راحتی قابل تغییر هستند.
باکتری های بیماری زا و ایجاد کننده پوسیدگی دندان
وجود باکتری در دهان کاملا طبیعی است. این میکروب ها بخشی از فلور باکتری دهان (میکروبیوتا) را تشکیل می دهند. تا زمانی که خطوط و سیستم های دفاعی طبیعی بدن وظیفه خود را به خوبی انجام دهند رشد و تکثیر آنها تحت کنترل است پس ضرر یا خطری برای بدن ایجاد نمی کنند.
زمانی که قند هایی نظیر ساکاروز و گلوکز در محیط زیاد باشند تعداد باکتریها افزایش پیدا می کنند و اصطلاحا تشکیل بیوفیلم یا زیست لایه روی لثه و دندان می دهند. این باکتری ها قند را مصرف و اسید تولید می کنند که به مینای دندان و سلامت لثه آسیب جدی می زند. به مرور زمان این موضوع باعث ایجاد پوسیدگی و خرابی دندان می شود.
باکتری های پوسیدگی دندان
همانطور که در بالا گفته شد، پوسیدگی دندان ناشی از تماس اسید باکتری های دهان با مینای دندان در گذر زمان است. اگر جمعیت این باکتری ها در یک ناحیه خاص زیاد شود، دندان را سوراخ می کنند و خود را به بافت داخل یا ریشه دندان می رسانند.
باکتری که اصلی ترین نقش در پوسیدگی و خرابی دندان را دارد استرپتوکوک موتانس است که همچنین شایعترین باکتری موجود در پلاک دندانی نیز هست. این میکروب توانایی زیادی برای متابولیسم قندهای غذا دارد و با اسیدی کردن محیط دهان مینای دندان را از بین می برد.
باکتری هایی عامل بیماری پریودنتیت لثه
التهاب لثه (ژنژیویت) و پریودنتیت (پیوره) بیماری های لثه هستند که باعث التهاب غشای مخاطی و درنتیجه تحلیل بافت لثه می شوند. همچون دندان‌ها، روی لثه نیز فلور «باکتری خوب» وجود دارد که معمولا درصد زیادی از آن را پروتئوباکتریا تشکیل می دهد. پروتئوباکتریا به بهبود سلامت لثه کمک می کند و آن را از شر باکتریهای بیماری‌زا محافظت می کند.
زمانی که جمعیت انواع «باکتری خوب» کم شود، تعادل به هم می‌خورد و سویه های بیماری زا مانند استپتوکوک یا گرانولیکاتلا رشد می کنند و بیشتر می شوند. استپتوکوک و گرانولیکاتلا همان نوع میکروب های بیماری زایی هستند که باعث بیماری پریودنتیت لثه یا عفونت می شوند.
توصیه دندانپزشکان ایران: چطور سلامت دهان را حفظ کنیم؟
- رعایت بهداشت دهان از اصلی ترین عوامل پیشگیری از رشد و تکثیر باکتریهای بد یا مضر است. با مسواک زدن و استفاده از محصولات بهداشت دهان، ذرات خوراکی و قندهایی که می توانند به عنوان غذای باکتری ها استفاده شوند حذف می شوند.
- بدون فضایی برای زندگی یا غذایی برای رشد، باکتری ها نمی توانند زنده بمانند و تکثیر شوند. بنابراین اسید به اندازه ای که باعث پوسیدگی دندان یا آسیب به لثه شود نیز ترشح نمی کنند.
- نکته حائز اهمیت دیگر که به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند، کاهش مصرف غذاهای است که قند زیادی دارند.
- اما به‌طور خلاصه، همانطور که در بالا ذکر شد، همه باکتری های دهان بد و مضر نیستند.
- همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک (هر ۶ ماه یکبار) در مرحله اول باعث بهبود بهداشت دهان و جلوگیری از تشکیل پلاک و پوسیدگی دندان می شود.
- علاوه بر این دکتر هنگام معاینه هرگونه احتمال خرابی دندان را به سرعت تشخیص می دهد و راه‌هایی برای از بین بردن باکتری های ایجاد کننده پوسیدگی دهان ارائه می کند.
همین امروز می توانید با مراجعه به لیست بهترین دندانپزشکان تهران نوبت بگیرید و سلامت دهان و دندان خود را تضمین کنید.
منبع: مقالات دندانپزشکی باکتریهای ایجادکننده پوسیدگی دندان
