هرچه باید درباره دندان عقل بدانید

دندان عقل که به آن دندان آسیای سوم نیز گفته می‌شود، آخرین دندانی است که در انتهای فک بالا یا پایین رشد می‌کند. این دندان‌ها معمولا بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در می‌آیند. با این مقاله دندانپزشکان ایران هرچه باید درباره عوارض، نحوه و زمان کشیدن و دندان های عقلی که نهفته هستند بدانید را برای شما آماده کردیم.

دندان عقل چیست؟

برخلاف اسم آن، دندان عقل (Wisdom tooth) باعث نمی شود فرد عاقل و خردمند شود. علت نام‌گذاری دندان عقل این است که این دندانها بعد از سن بلوغ فرد یعنی معمولا در ۱۷ تا ۲۵ سالگی بیرون می‌آیند. البته زمان رشد دقیق برای هر فرد متفاوت است.

این دندان ها در انتهای فک و دهان رشد می کنند. در اغلب افراد ۲ دندان‌عقل در بالا و ۲ تا در پایین رشد می کند تا مجموعه ۳۲ دندان دائمی کامل شوند.

این دندان‌های نه چندان عاقل، حتی ممکن است برای برخی از افراد تا ۴۰-۵۰ سالگی در نیایند یا در فک یا لثه مخفی بمانند. به این وضعیت دندان عقل نهفته می گویند که در ادامه به آن می پردازیم.

علائم درد دندان عقل

علائم این عارضه شایع عبارتند از:

تورم و حساسیت در لثه

درد در ناحیه فک، گوش، یا سر

مشکل در جویدن غذا

تب

آبسه لثه

در صورتی که علائم بالا را دارید بهتر است به دندانپزشک خوب در شیراز یا بهترین کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.

فواید و دلیل در آمدن دندان عقل چیست؟

دندان عقل نوعی «دندان آسیای بزرگ» محسوب می شود. دندان آسیا محکم ترین و پهن‌ترین دندان های ما هستند که برای جویدن و «آسیاب» غذا بکار می روند.

دانشمندان تا مدتی قبل تصور می کردند که دندان‌های عقل فوایدی برای جویدن و هضم غذا دارند اما تحقیقات جدید این دلیل را رد می کنند. در واقع این دندان به اندازه دیگر دندان‌های آسیا قوی نیست و حتی بیشتر در معرض پوسیدگی و عفونت قرار دارد.

بسیاری از افراد همه دندانهای عقل را ندارند. اگر شما هم ۳۲ دندان دائمی ندارید، احتمالا به دلیل عدم رشد این دسته از دندان های آسیاب باشد. گاهی دلیل این اتفاق، نبود فضای کافی برای بیرون آمدن دندان جدید است. دانشمندان معتقدند به علت تغییر در تغذیه انسان های جدید، ساختار فک ما دچار تغییرات بزرگی شده است.

دلیل در آمدن

عوامل مختلفی بر رویش دندان عقل تأثیر می‌گذارند، از جمله:

1. ژنتیک: عوامل ارثی دلیل اصلی هستند که دندان عقل دارید یا خیر.
2. کمبود فضا در فک: در برخی افراد، فضا کافی برای رویش دندان عقل وجود ندارد پس دندان در نمی آید. البته گاهی دندان به صورت نهفته باقی می‌ماند.
3. رژیم غذایی: به‌نظر دانشمندان، انسان ها بخاطر عادات جدید غذایی یا در طی سالیان طولانی بر اثر فرگشت این دندانها را از دست دادند.

علت و زمان کشیدن دندان عقل

احتمال بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی و عفونت در دندان های عقل بسیار بیشتر از سایر دندان های آسیابی است. در مواردی که دندان عقل در موقعیت خوبی قرار دارد و در آینده مشکلی ایجاد نکند، می توان آنرا به حال خود رها کرد. اما دندان عقل های نهفته در اغلب موارد نیاز به کشیدن دارند.

دندانپزشک با معاینه وضعیت دندان‌های شما و بررسی عکس سی تی می تواند تعیین کند که آیا نیاز به کشیدن دندان عقل دارید یا خیر.

اصلی ترین علت کشیدن دندانهای عقل عدم وجود فضای کافی برای بیرون آمدن آن از لثه است. این موضوع باعث اعمال فشار به دندان های دیگر و به هم خوردن نظم و زیبایی ظاهری آنها می شود.

چرا باید دندان عقل را کشید؟

در اکثر موارد این دندانها نه تنها باعث بروز حساسیت یا درد لثه می شوند، بلکه نظم دندان های دیگر را بهم می زنند و آنها را کج می کنند. اصلی ترین علت های کشیدن دندان عقل:

1. عفونت یا پوسیدگی دندان – بخاطر استحکام کمتر
2. لکه و عارضه های ظاهری
3. دندان عقل باعث عفونت یا کج شدن دندان کناری می شود
4. تحلیل استخوانی در اطراف ریشه دندان
5. مشکل بهداشتی (بوی بد یا عفونت) به دلیل غیرقابل دسترسی با مسواک و نخ دندان
6. امکان بروز عوارض و مشکلات جدی در آینده

درد دندان عقل

دندان عقل در بسیاری از مواقع باعث درد لثه یا دندان های کناری می شود. البته گاهی علت درد ناشی از التهاب لثه یا عفونت است که در اینصورت باید حتما به دکتر یا دندانپزشک مراجعه کنید.

درد دندان عقل معمولا در عرض چند روز با مراقبت‌های خانگی مانند رعایت بهداشت (مسواک، دهانشویه و نخ دندان) استفاده از مسکن بهتر می شود. اما اگر مشکل جدی باشد درد دوباره عود می کند و شاید لازم باشد دندان را بکشید.

عوارض دندان عقل

برخی از دندانپزشکان توصیه می کنند به منظور پیشگیری، این دندان ها را قبل از این که باعث بروز مشکلات جدی برای سلامت دهان شوند بکشید. البته اکثر متخصصان معتقدند تا زمانی که دندان سالم است و احتمال ایجاد مشکل نیست نیازی نیست آن را بکشید.

عوارض دندان عقل شامل:

• قبل از این که دندان عقل بیرون بیاید داخل یک کیسه بافتی قرار دارد. گاهی ممکن است این کیسه با مایع پر شود و تبدیل به کیست یا تومور شود که این عارضه می تواند باعث صدمه یا تحلیل استخوان فک شود.
• اگر دندان زیر لثه و به حالت افقی شروع به رشد یا حرکت کند احتمال دارد شروع به خوردن ریشه دندان های دیگر کند و آنها را از بین ببرد.
• همچنین دندان‌هایی که فقط بخشی از آنها بیرون است در معرض عفونت باکتری و تشکیل پلاک بیشتری هستند.
• اغلب دانشمندان و متخصصان دندانپزشکی معتقدند که لازم نیست بدون دلیل دندان عقلی که سالم است را بکشید. در صورتی که دندانپزشک شما توصیه به کشیدن یا جراحی دندان عقل کرد همیشه می توانید برای اطمینان با مراجعه به دکتر دیگر نظر او را نیز بپرسید.

نحوه و زمان کشیدن دندان عقل

زمان کشیدن دندان عقل تا حد زیادی به وضعیت دندان و میزان خطر آن دارد. پزشک با بررسی و در صورت لزوم تصویر سی تی اسکن به راحتی تشخیص می دهد لازم است دندان را بکشید یا خیر. به همین ترتیب، نحوه کشیدن به میزان بیرون زدگی از لثه و موقعیت آن در دهان بستگی دارد.

برای راحتی شما ما لیستی از بهترین دندانپزشکان جراحی دندان عقل در شیراز فراهم کرده‌ایم.

کشیدن معمولی دندان

اگر دندان کامل بیرون آمده باشد خود دندانپزشک اینکار را انجام می دهد. این روند دقیقا مثل کشیدن دندان معمولی است که اکثر ما تجربه آن را داریم.

1. برای این کار ابتدا داروی بی حسی موضعی به لثه تزریق می شود.
2. سپس دندان با وسیله‌ای به نام الواتور شل می شود و در نهایت با فورسپس دندانپزشکی که شبیه انبردست است کشیده می شود.
3. بعد از این که ناحیه شست و شو شد دکتر یک گاز استریل روی آن قرار می دهد تا سریعتر خونریزی را متوقف کند.

بعد از کشیدن دندان

احتمالا تا چند ساعت بعد از این که دندانتان را کشیدید کمی خونریزی داشته باشید. همچنین شاید تا چند روز نیز لثه شما ورم کند یا درد و کوفتگی احساس کنید. که البته کوفتگی کمی زمان می برد تا کاملا بهبود پیدا کند.

معمولا دندانپزشک توصیه می کند چند ساعت اول غذا نخورید، مسواک نزنید و دهانتان را آب نکشید.

هرچند اغلب ما این کار را انجام نمی دهیم، توصیه می شود پس از گذشت ۲۴ ساعت برای جلوگیری از عفونت و ایجاد «حفره خشک»، به مدت یک هفته هر چند ساعت آب نمک ولرم قرقره کنید.

جراحی دندان عقل

با توجه به عوارض خطرناکی که ذکر شد، در صورتی که دندان هنوز زیر خط لثه نهفته باشد و کامل بیرون نیاید، راهی جز جراحی لثه برای کشیدن آن باقی نمی‌ماند.

کشیدن دندان عقل با جراحی بهتر است توسط جراح متخصص لثه و دهان انجام شود. البته اغلب دندانپزشکان این عمل را به صورت منظم و روتین انجام می دهند.

1. این عمل دندانپزشکی معمولا با بی حسی موضعی یا بی‌هوشی انجام می شود پس اصلا لازم نیست نگران درد باشید.
2. جراح با ایجاد شکاف کوچک در لثه اتصال دندان نهفته با استخوان را جدا و از لثه خارج می کند.
3. در موارد خاص برای کشیدن دندان عقل نهفته لازم است دندان به قطعات کوچک شکسته شود شکاف جراحی تا حد ممکن کوچک بماند.

برای رفع این مشکل همچنین می توانید به دکتر جراح متخصص فک و صورت در شیراز مراجعه کنید.

پس از جراحی کشیدن دندان

اگر تصمیم گرفتید که عمل را با بیهوشی انجام دهید، حتما با همراه به کلینیک مراجعه کنید چون خودتان نمی توانید رانندگی کنید. شما می توانید به راحتی به‌صورت آنلاین از بهترین دندانپزشک تحت بیهوشی در شیراز نوبت بگیرید.

به دلیل بی‌حسی، معمولا درد شدید نیست و با مصرف مسکن های بدون نسخه می توانید آن را برطرف کنید. البته در مواردی که نیاز به برش استخوان باشد جراح مسکن قوی برای شما تجویز می کند.

تسکین و بهبود جای دندان

پس از این عمل سرپایی نیازی به استراحت ندارید و از روز بعد می توانید به فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرید. برای کاهش درد و تسریع روند بهبود جای دندان می توانید:

• با فاصله زمانی مناسب کمپرس سرد روی گونه خود بگذارید تا از ورم و کوفتگی کم کنید.
• سعی کنید آب دهان خود را بیرون نریزید تا لخته خونی که در محل زخم در حال تشکیل است ثابت بماند و زخم فوری جوش بخورد.
• بیشتر آب بنوشید و از مصرف الکل، نوشیدنی گرم یا نوشابه به مدت ۲۴ ساعت خودداری کنید.

شاید به دلیل فشار زیاد عمل یا کوفتگی بعد از آن تا چند روز نتوانید دهانتان را کامل باز کنید. غذا را از طرف دیگر دهان بجوید و ترجیحا غذاهای نرم بخورید.

عوارض احتمالی کشیدن دندان عقل

هرچند این اتفاق بسیار نادر است و احتمال بسیار کمی دارد، ممکن است جراح هنگامی که دندان عقل فک پایین را می کشد به اعصاب آسیب بزند. این موضوع ممکن است باعث بروز عوارضی مانند بی حسی (فلج) دائم لب، زبان یا چانه شود.

همچنین در مورد دندان فک بالا، با این که احتمال آن خیلی کم است، جراحی می تواند منجر به آسیب به مجرای سینوس و حفره های تنفسی زیر چشم شود.

اگر لخته خون زود از ناحیه پاک شود استخوان و عصب ها بدون این لایه محافظتی در معرض آسیب قرار می گیرند. در این صورت احتمال ایجاد حفره خشک که اختلالی دردناک است وجود دارد.

لازم به ذکر است حفره خشک مخصوص جراحی نیست و ممکن است برای کشیدن دندان به روش معمولی نیز اتفاق بیفتد.

چه موقع به دندانپزشک مراجعه کنیم

در صورت مشاهده علائم زیر فورا به دکتر یا جراح دندانپزشک مراجعه کنید:

1. مشکلات بلع (قورت دادن) یا تنفسی (مانند تنگی نفس)
2. خونریزی بعد از یک یا دو روز هنوز ادامه دارد و بند نمی آید
3. دردی که بعد از گذشت یک هفته هنوز وجود دارد
4. تورم صورت یا فک بیمار بعد از چند روز هنوز رفع شده باشد
5. دچار تب شدید
6. احساس بی‌حسی یا مشاهده عفونت یا بوی بد دهان

سوالات متداول

در آخر برای رفع نگرانی های اصلی شما، به تعدادی از متداول‌ترین سوالات شما پاسخ می دهیم.

رابطه دندان عقل با عقل چیست؟

اصطلاح «دندان عقل» به هیچ وجه ارتباطی با افزایش هوش یا عقل ندارد. این اصطلاح از آن جهت شروع شده که معمولا این دندان‌ها در اواخر سنین بلوغ (۱۷ تا ۲۵ سال) و در زمانی که فرد معمولا به بلوغ عقلی می‌رسد رویش می‌کند.

درد دندان عقل به کجا می زند؟

این درد معمولا خفیف است و بیشتر در اطراف دندان و بخاطر التهاب یا آبسه لثه به‌وجود می آید. همچنین ممکن است درد در ناحیه لثه، فک، گوش، یا حتی سر احساس شود و با جویدن غذا یا مکالمه تشدید شود.

آیا احتمال عفونت بعد از کشیدن دندان وجود دارد؟

بله، در برخی موارد ممکن است به دلیل بهداشت نامناسب یا عدم ایجاد لخته، بعد از کشیدن دندان عقل عفونت ایجاد شود. اگر دهانتان بوی بد می‌دهد یا سیار علائم عفونت مانند درد، قرمزی، ورم یا ترشح چرک را مشاهده کردید، باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.

منبع:

مقالات معتبر دندانپزشکی WebMD و News.Medical عوارض، درمان و هرچه باید درباره دندان عقل بدانید.