برای در رفتگی فک به کدام پزشک مراجعه کنیم؟ علائم دررفتگی

در رفتگی فک (TMJ Dislocation) وضعیتی است که در آن مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) از موقعیت طبیعی خود خارج می شود. این وضعیت می تواند بسیار دردناک باشد و باعث شود فرد نتواند دهان خود را به طور کامل باز یا بسته کند. در این مقاله دندانپزشکان ایران علائم و علت دررفتگی فک، روش های تشخیص و درمان آن و اینکه برای دررفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم، را بررسی می کنیم.

در رفتگی فک یعنی چه؟ فک چطور در می رود؟

در رفتگی فک (TMJ Dislocation) به معنی خارج شدن استخوان فک پایین از وضعیت طبیعی است. معمولا این عارضه به سرعت بهبود پیدا می کند اما گاهی احتمال بروز عوارض و مشکلات در آینده شود. اگر فک شما در رفت هرگز سعی نکنید در رفتگی را خودتان جا بیندازید و حتما در اولین فرصت به اورژانس یا پزشک متخصص جراحی فک و دهان مراجعه کنید.

فک پایین از طریق مفاصلی در جلوی گوش به استخوان جمجمه متصل می شود که به این مفصل ها مفصل گیجگاهی (TMJ) می گویند. زمانی که قسمت فک پایین از طرف یک یا دو مفصل گیجگاهی به سمت دیگر کشیده شود، اصطلاحا می گویند فک در رفته است. حتی اگر فک دوباره جا بیفتد باز هم احتمال بروز درد و عوارض دیگر وجود دارد.

بهتر است جهت معاینه یا تشخیص ابتدا به اورژانس یا بهترین دندانپزشک در شیراز مراجعه کنید.

علائم در رفتگی فک چیست؟

اصلی ترین علائم در رفتن فک شامل موارد زیر است:

• درد مفصل گیجگاهی – فک تحتانی که با تکان دادن فک بدتر می شود.
• تغییر در وضعیت فک و حالت گاز گرفتن – دندان های فک بالا و پایین به درستی روی هم قرار نمی گیرند.
• اختلالات کلامی و ادا کردن کلمات
• سختی یا عدم توانایی برای حرکت دادن فک یا بستن دهان بطور کامل
• مشکل در صحبت کردن یا جویدن و قورت دادن غذا
• آب ریزش دهان
• قفل شدن فک یا بیرون زدگی آن

البته در رفتگی فک می تواند روی خواب و غذا خوردن نیز تاثیر بگذارد همچنین ممکن است احساس کنید فک شما گرفتگی عضلانی، ورم یا کوفتگی دارد.

اگر علائم بالا را دارید فورا به دکتر متخصص جراح  دهان فک و صورت در شیراز مراجعه کنید.

شکستگی فک چیست و چه تفاوتی با دررفتگی دارد؟

مهم است که تفاوت بین دررفتگی فک و شکستگی فک را درک کنید. در دررفتگی فک، استخوان و مفصل از جای خود خارج می شوند اما شکسته نمی شوند. در حالی که در شکستگی فک، استخوان فک دچار ترک یا شکستگی می شود. برخی از علائم و نشانه های شکستگی فک عبارتند از:

• درد شدید و مداوم فک
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن در اطراف فک
• کبودی و تورم صورت
• مشکل در صحبت کردن یا جویدن
• خارج شدن خون از دهان

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بلافاصله به دندانپزشک، ارتوپد یا جراح فک و صورت مراجعه کنید.

تفاوت دندانپزشک عمومی با متخصص چیست؟ + انواع تخصص‌ها

ضرب دیدگی فک

ضرب دیدگی فک (TMJ Contusion) به آسیبی گفته می شود که به بافت های نرم اطراف مفصل گیجگاهی-فکی وارد می شود. این عارضه می تواند ناشی از ضربه مستقیم به فک، جویدن بیش از حد غذاهای سفت یا فشار دادن طولانی مدت فک روی هم باشد. علائم و نشانه های ضرب دیدگی فک عبارتند از:

• درد در ناحیه مفصل فک
• خشکی مفصل فک
• کاهش توانایی باز کردن دهان
• صدای کلیک یا تق تق در هنگام باز و بسته کردن دهان

درمان ضرب دیدگی فک

درمان ضرب دیدگی فک معمولا با استراحت فک، استفاده از کمپرس سرد، مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب صورت می گیرد. در صورتی که درد شدید باشد، ممکن است پزشک داروهای قوی تری تجویز کند.

درمان جابجایی فک (Subluxation) یا دررفتگی خفیف

جابجایی فک نوع خفیف تری از دررفتگی فک است که در آن استخوان فک به طور کامل از جای خود خارج نمی شود، اما به طور موقت از موقعیت طبیعی خود جابجا می شود. علائم و نشانه های جابجایی فک شبیه دررفتگی فک است، اما معمولا شدت کمتری دارد.

جابجایی فک ممکن است به طور خود به خود به موقعیت طبیعی خود بازگردد، اما در برخی موارد، نیاز به کمک دکتر دندانپزشک، متخصص ارتوپد یا جراح فک و صورت برای جا انداختن آن وجود دارد.

چرا فک در می رود؟ علت های در رفتگی فک

معمولا دلیل در رفتگی نوعی آسیب فیزیکی مانند زمین خوردن یا تصادفات رانندگی است. البته مواردی نیز وجود دارد که ممکن است به علت اینکه دهان خود را هنگام خمیازه یا بلع غذا بیش از اندازه باز می کنید دچار دررفتگی فک شوید. به همین شکل بعضی افراد موقع درمان های دندانپزشکی مصدوم می شوند.

علاوه بر این بیماری به نام اختلال مفصل فک گیجگاهی (TMJ dysfunction) وجود دارد که می تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• درد شدید
• حرکات غیر عادی فک
• صدای غیر طبیعی مفاصل فک

برای دررفتگی فک به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که احساس می کنید فک شما در رفته است، اولین قدم مراجعه فوری به اورژانس یا مراقبت های پزشکی است. هرچه سریع تر مراجعه کنید، پزشک بهتر می تواند برای تثبیت فک و کاهش درد اقدام کند و احتمال بروز عوارض یا مشکلات بزرگتر در آینده کمتر است.

برای در رفتگی فک به یکی از پزشکان متخصصان زیر مراجعه کنید:

• جراح دهان فک و صورت: این متخصصان در جراحی های پیچیده فک و صورت، از جمله جا انداختن فک دررفته و ترمیم شکستگی های فک، مهارت و تجربه لازم را دارند.
• متخصص ارتوپد: در صورتی که علت در رفتگی فک ناشی از مشکلات ساختاری فک باشد، ممکن است به متخصص ارتوپد فک ارجاع داده شوید.
• دندانپزشک: در برخی موارد، دندانپزشک می تواند در جا انداختن دررفتگی های جزئی فک و تجویز داروهای مسکن برای کنترل درد نقش داشته باشد.

توجه: بهتر است در مسیر رسیدن به بیمارستان فک خود را با دست یا پارچه در جای خود ثابت نگه دارید تا آسیب کمتری ببیند. پارچه یا بانداژ را خیلی محکم نبندید چون در صورت که حالت تهوع داشتید باید بتوانید آن را به راحتی باز کنید. ضمن اینکه تشخیص نهایی و تعیین متخصص مورد نیاز بر عهده پزشک اورژانس یا پزشک معالج شما خواهد بود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که هر کدام از علائم یا مشکلات زیر را دارید باید فورا به دکتر مراجعه کنید:

• حس می کنید که فک شما در رفته است اما مطمئن نیستید
• برای چند روز در ناحیه مفصل فک درد دارید یا با لمس و فشار درد بیشتر می شود
• نمی توانید به راحتی دهان خود را باز و بسته کنید

درمان در رفتگی فک چطور انجام می شود؟

معمولا دندانپزشک یا ارتوپد با تصویربرداری سی تی اسکن (یا عکس OPG) دررفتگی فک را تشخیص می دهد. در مرحله بعد مفصل در وضعیت طبیعی قرار می گیرد. برای این کار ممکن است درمان بصورت دستی یا با عمل توسط متخصص جراحی دهان فک و صورت انجام شود.

برای اینکه درد حس نکنید امکان عمل تحت بی هوشی و استفاده از داروهایی که عضلات فک را شل می کنند وجود دارد. دکتر از روش های مختلفی کمک می گیرد تا فک با کمترین درد و اذیت به حالت طبیعی برگردد.

مراقبت های بعد از عمل – تسکین درد و پیشگیری از دررفتگی مجدد

بعد از عمل جراحی یا جا انداختن دستی فک، باید تا مدتی دهان و فک خود را پانسمان کنید تا در وضعیتی پایدار باشد و زیاد تکان نخورد. برای تسکین درد دررفتگی فک می توانید هر ۲ ۳ ساعت به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه کمپرس سرد یا یخ روی مفصل فک خود قرار دهید. علاوه بر این معمولا پزشک برای کاهش درد قرص مسکن قوی تجویز می کند. بهتر است بعد از جا انداختن فک تا مدتی غذاهای نرم میل کنید که نیاز به جویدن و حرکت زیاد فک ندارند.

همچنین نباید تا ۴ هفته بعد از در رفتگی فک دهان خود را کامل باز کنید تا سریعتر درمان شوید. لازم است برای اطمینان در دوران بهبود هنگام عطسه یا خمیازه فک خود را با دست نگه دارید.

توصیه های تکمیلی جراحان فک و صورت بعد از عمل در رفتگی فک

همچنین برای درمان سریع باید توصیه های زیر را رعایت کنید:

• استراحت فک: در چند روز اول پس از جا انداختن فک، از فعالیت هایی که باعث فشار روی فک می شوند، مانند جویدن غذاهای سفت یا صحبت کردن طولانی مدت، خودداری کنید.
• فیزیوتراپی فک: در برخی موارد، فیزیوتراپی فک می تواند به بهبود دامنه حرکت مفصل فکی و کاهش درد کمک کند.
• تمرینات کششی فک: انجام تمرینات کششی ملایم فک می تواند به حفظ انعطاف پذیری مفصل و کاهش خطر دررفتگی کمک کند.

چطور از دررفتگی مفصل فک جلوگیری کنیم؟

• اگر در معرض مصدومیت صورت مانند شکستگی فک یا در رفتگی هستید از محافظ دهان، کلاه ایمنی یا سایر تجهیزات محافظتی استفاده کنید.
• اگر سابقه در رفتن فک در گذشته دارید بهتر است مراقب باشید هنگام خمیازه دهان خود را بیش از حد باز نکنید.
• اگر نمیتوانید جلوی خمیازه را بگیرید سعی کنید هنگام خمیازه زبان خود را به سقف دهانتان بچسبانید تا دهان به‌طور کامل باز نشود.

مروری کوتاه و توصیه دندانپزشکان ایران

• دررفتگی فک (TMJ Dislocation) زمانی رخ می دهد که فک پایین از حالت طبیعی خود خارج می شود.
• اصلی ترین علامت در رفتگی فک، درد مفصل گیجگاهی (فک پایین) است که با حرکت فک شدیدتر می شود.
• اگر حس می کنید که استخوان (مفصل) فک شما دررفته است فورا به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید.
• در اکثر مواقع نیازی به عمل نیست و فک راحت جا انداخته می شود.
• اگر در معرض شکستگی فک یا در رفتگی هستید از محافظ دهان، کلاه ایمنی یا سایر تجهیزات محافظتی استفاده کنید.

منبع مقالات دندانپزشکی فک دهان و صورت HealthDirect و MyCleveland