علت بوی بد دهان چیست؟ راه های درمان بوی بد دهان

تقریبا همه افراد، در طول عمر خود یک بار بوی بد دهان را تجربه کرده اند. برخلاف باور خیلی از افراد، بوی بد دهان صرفا به خاطر رعایت نکردن بهداشت، نیست! ممکن است بوی بد دهان به علت برخی بیماری ها باشد. گاهی پیش می آید که فرد حتی متوجه بوی نامطبوع دهان خود نمی شود. در ادامه این مقاله به بررسی علل رایج بوی نامطبوع دهان می پردازیم.

بوی بد دهان چیست؟

بوی بد دهان یک نفر از هر چهار نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علل زیادی برای نفس بدبو وجود دارد اما شایع ترین علت آن با بهداشت ضعیف دهان و دندان ارتباط دارد. نفس بدبو یا بوی بد دهان می‌تواند موجب نگرانی، خجالت و اضطراب شود، اما درمان آن نسبتا آسان است. تجزیه ذرات باقی مانده‌ی غذا در دهان توسط باکتری‌ها، باعث تولید ترکیبات (بدبوی) گوگرد می‌شود. توجه داشته باشید که نوشیدن آب و خیس نگه داشتن دهان، می‌تواند آن را کاهش دهد. همچنین بهترین درمان برای آن مسواک زدن منظم، نخ دندان و نوشیدن آب است. جالب است بدانید پس از پوسیدگی دندان و بیماری لثه، بوی بد دهان سومین علت رایج مراجعه مردم به دندانپزشک است.

در پزشکی بوی بد دهان با اصطلاح هالیتوز شناخته می شود. اگر در بین قفسه های یک فروشگاه قدم بزنید، متوجه خواهید شد که محصولات متعددی در راستای از بین بردن بوی دهان تولید شده است. اگر دهان شما، به طرز ناخوشایندی بوی نامطبوعی می‌دهد؛ می تواند اعتماد به نفس شما را به طرز چشمگیری کاهش دهد. آدامس های نعنایی، دهانشویه ها و دیگر محصولات بهداشتی تنها یک راه موقت برای فرار از بوی دهان است. بهتر است قبل از هرکاری علت بوی بد دهان خود را شناسایی کنید.

تشخیص بوی بد دهان

هالیتوز، در طی رشد باکتری های درون دهان رخ می دهد. این باکتری ها به دلایل مختلفی با سرعت بسیار بالایی، شروع به تجزیه پروتئین ها می کنند. در نتیجه تجزیه پروتئین ها، ترکیبات گوگرد فرار بدبو (VSC) از پشت زبان و گلو آزاد می شود. هالیتوز یک بیماری عفونی نیست اما می تواند به دلیل یک بیماری عفونی اتفاق بیفتد. حدود 2.4 درصد از جمعیت بزرگسال و برخی از کودکان از بوی بد دهان رنج می برند. اغلب دندانپزشکان می‌توانند بوی بد دهان فرد را تشخیص دهند و شدت آن را اندازه گیری کنند. با این حال روش‌های مختلفی برای اندازه گیری شدت آن وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

هالیمتر :

تشخیص سطوح پایین سولفور.

کروماتوگرافی گاز:

این آزمایش سه ترکیب گوگردی فرار شامل: سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید را اندازه گیری می‌کند.

آزمون BANA :

می‌تواند سطح آنزیم خاصی که توسط باکتری‌های مسبب بوی بد دهان، تولید می‌شود را، اندازه گیری کند.

تست بتا گالاکتوزیداز :

سطح آنزیم بتا گالاکتوزیداز با بوی بد دهان ارتباط دارد.

علائم بوی بد در دهان

بوی خاص نفس می‌تواند بسته به علت آن، متفاوت باشد. بهتر است از یک دوست نزدیک بخواهید تا بوی دهان شما را ارزیابی کند، زیرا ممکن است ارزیابی آن برای خودتان دشوار باشد. اگر فردی در دسترس نیست، یکی از راه‌های بررسی بوی دهان این است که مچ دست خود را لیس بزنید، سپس صبر کنید تا خشک شود، پس از خشک شدن آن را ببویید. بوی بد در این منطقه، به احتمال زیاد نشان دهنده‌ی بوی بد دهان است. بعضی از افراد در مورد بوی نفس خود نگران هستند، در حالی که ممکن است اصلا دهان شان بو ندهد یا کمی بو بدهد. این بیماری “هالیتوفوبیا” نامیده می‌شود و می‌تواند منجر به رفتارهای وسواسی در شستن دهان شود.

دلایل بوی بد دهان

توتون و تنباکو :

محصولات توتون و تنباکو باعث ایجاد بوی خاصی در دهان می‌شوند. علاوه بر این، احتمال بیماری لثه را افزایش می‌دهند و باعث ایجاد نفس بدبو می‌شوند.

غذا:

تجزیه‌ی ذرات مواد غذایی که در دندان گیر کرده‌اند می‌تواند باعث ایجاد آن شود. برخی از غذاها مانند پیاز و سیر نیز می‌توانند نفس بدبو ایجاد کنند. به علاوه محصولات حاصل از هضم آن‌ها از طریق خون به ریه‌ها منتقل می‌شوند و می‌توانند بوی نفس را تحت تاثیر قرار دهند.

خشکی دهان:

بزاق به طور طبیعی دهان را پاک می‌کند. اگر دهان به طور طبیعی یا به علت بیماری خاصی خشک است، می‌تواند موجب بوی بد شود.

بهداشت دهان و دندان:

مسواک زدن و نخ دندان باعث حذف کامل ذرات کوچک مواد غذایی که به آرامی تجزیه می‌شوند و تولید بوی بد در دهان می‌کنند، می‌شود. اگر مسواک زدن منظم و مکرر نباشد باعث ایجاد لایه‌ی نازکی از باکتری‌ها (پلاک) می‌شود. این پلاک ممکن است لثه‌ها را تحریک کند و باعث التهاب بین دندان‌ها و لثه‌ها به نام “التهاب لثه” شود. پروتزها و محصولات مصنوعی در دهان، که به طور منظم یا به درستی تمیز نمی‌شوند، نیز می‌تواند محلی برای تجمع باکتری‌ها باشند.

رژیم‌های غذایی:

روزه داری و برنامه‌های غذایی کم کربوهیدرات به علت تجزیه چربی‌ها و تولید موادی به نام کتون، که بوی تندی دارند، می‌توانند باعث آن شوند.

داروها :

بعضی از داروها می‌توانند بزاق را کاهش دهند و منجر به افزایش بوی بد شوند. سایر داروها پس از تجزیه و انتشار در تنفس، باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند. مثلا نیترات برای درمان دردهای قلبی، برخی داروهای شیمی درمانی، برخی از آرام بخش‌ها مانند فنوتیازین و دوزهای بالای مکمل‌های ویتامینی ممکن است عامل آن باشند.

مشکلات دهان، بینی و گلو :

بعضی اوقات، سنگ‌های کوچک پوشیده از باکتری که روی لوزه‌ها در پشت گلو ایجاد می‌شوند می‌توانند باعث آن شوند. همچنین عفونت و یا التهاب در بینی، گلو و یا سینوس‌ها می‌تواند موجب نفس بدبو شود.

اجسام خارجی :

در صورتی که یک جسم خارجی در حفره‌ی بینی گیر کرده باشد، به ویژه در کودکان، بوی بد دهان می‌تواند ایجاد شود.

بیماری ‌ها:

بعضی از سرطان‌ها، نارسایی کبدی و سایر بیماری‌های متابولیکی به علت تولید مواد شیمیایی خاصی، سبب تنفس بدبو شوند. بیماری ریفلاکس معده (GERD) به علت بازگشت منظم اسید معده باعث ایجاد نفس بد بو می‌شود.

کتو اسیدوزیس:

هنگامی که سطوح انسولین فرد مبتلا به دیابت بسیار پایین است، بدن آن‌ها دیگر نمی‌توانند از شکر استفاده کنند و به جای آن از مواد چربی استفاده کنند. وقتی که چربی شکسته شود، کتون تولید و ساخته می‌شود. کتون‌ها وقتی که به مقدار زیادی یافت می‌شوند، سمی هستند و باعث به وجود آمدن تنفس مشخص و ناخوشایند می‌شوند. Ketoacidosis یک بیماری جدی و بالقوه تهدید کننده‌ی زندگی است.

انسداد روده :

تنفس می‌تواند بویی مانند مدفوع داشته باشد، به خصوص پس از یک دوره‌ی طولانی استفراغ یا وجود علائم انسداد روده‌ای بوی بد بیشتر حس می‌شود.

برونشکتازی (گشاد شدگی مزمن راه‌های هوایی):

یک مشکل مزمن است که در آن مسیرهای هوایی از گشاد تر می‌شوند و باعث تولید موکوس بیشتر می‌شود که منجر به نفس بدبو می‌شود.

پنومونی آسپیراسیون:

تورم یا عفونت در ریه‌ها و راه‌های هوایی به علت استنشاق استفراغ، بزاق، غذا یا مایعات.

درمان نفس بدبو

بهترین روش برای کاهش بوی بد دهان، بهداشت صحیح دهان و دندان است، که موجب جلوگیری از پلاک‌ها و حفره‌ی روی دندان شده و احتمال بیماری‌های لثه را کاهش می‌دهد.

در صورت وجود بیماری لثه، استفاده از پاک کننده‌های قوی برای پاک کردن باکتری‌های موجود در شیار بین لثه‌ها و دندان‌ها ضروری باشد.

درمان‌ها و روش‌های خانگی و تغییر سبک زندگی، برای درمان آن عبارتند از:

مسواک زدن :

حداقل ۲ بار در روز، ترجیحا بعد از هر وعده‌ی غذایی، مسواک بزنید.
نخ دندان: نخ دندان ساخت پلاک دندانی ناشی از به جا ماندن ذرات غذا بین دندان‌ها را کاهش می‌دهد. مسواک زدن تنها ۶۰ درصد سطح دندان را پاک می‌کند.

تمیز کردن پروتزهای دندانی:

هر چیزی که به داخل دهان می‌رود، از جمله دندان مصنوعی و یا یک محافظ دهان و دندان، باید به صورت روزانه تمیز شود تا مانع از تولید و تجمع باکتری‌ها در دهان شود. تعویض مسواک هر ۲ تا ۳ ماه نیز به همین دلایل مشابه اهمیت دارد.

مسواک زبان :

باکتری‌ها، مواد غذایی و سلول‌های مرده معمولا روی زبان تجمع می‌یابند، مخصوصا در افراد سیگاری یا افرادی که دهان شان خشک است. مسواک زبان می‌تواند مفید باشد.

اجتناب از خشکی دهان:

مقدار زیادی آب بنوشید، از الکل و تنباکو، که دهان را خشک می‌کنند، دوری کنید. آدامس جویدن یا مکیدن آبنبات (ترجیحا بدون قند) می‌تواند باعث افزایش تولید بزاق شود. اگر دهان به طور مداوم خشک می‌شود، پزشک ممکن است داروهای تحریک کننده‌ی بزاق ، تجویز کند.

رژیم غذایی :

اجتناب از مصرف پیاز، سیر و غذای تند، همچنین غذاهای شیرین نیز ممکن است علت بوی بد دهان باشند. جهت کم شدن بوی بد دهان کاهش مصرف قهوه و الکل مفید است. به علاوه خوردن صبحانه حاوی غذاهای زبر و خشن که می‌تواند به تمیز کردن پشت زبان کمک کند.

مراقبت درست از دهان و دندان

مراقبت های دندان و دهان بعد از غذا، شامل نخ دندان کشیدن و مسواک زدن روزانه دندان ها است. بیشتر شدن باکتری ها، منجر به تشدید بوی دهان می شود. یک لایه بی رنگ و بسیار چسبنده به نام پلاک روی دندان ها، مانند یک روکش تشکیل می شود. در صورتی که مراقبت های دندان و دهان انجام نشود؛ این پلاک ها می تواند منجر به آسیب لثه ها شود. رایج ترین بیماری لثه، در طی این اتفاق ژنژیویت  است. یکی از علل رایج هالیتوز مراقبت نکردن از دهان و دندان ها است.

دخانیات دشمن اصلی تمیزی دهان

محصولات تنباکو، سیگار و دیگر دخانیات، می تواند منجر به بوی نامطبوع و بد دهان شود. مصرف کنندگان دخانیات به دلیل عدم تمیزی دندان و دهان در خطر ابتلا به بیماری های لثه هستند. این خود عاملی برای هالیتوز است.

همچنین این افراد، در معرض بیماری هایی نظیر بیماری پریودنتال، از دست دادن توانایی چشایی، لثه های تحریک شده و سرطان دهان هستند که همه این موارد می تواند منجر به بوی نامطبوع در ناحیه دهان شود.

زبان

مراقبت های بهداشتی دهان و دندان بسیار مهم است. چرا که اگر این مراقبت ها به خوبی انجام نشود؛ حتی زبان شما می تواند دردسرساز باشد. زبان می تواند به راحتی بعضی از باکتری هایی که بوی نامطبوع می دهند را میان پرزهای خود به دام بیندازد. زمانی این اتفاق می افتد که دهان شما خشک باشد یا براق دهان کاهش پیدا کرده باشد. بزاق دهان به عنوان تمیز کننده زبان و دهان نقش به سزایی دارد. خشکی دهان (xerostomia) در نتیجه کاهش بزاق  اتفاق می افتد که به صورت طبیعی در زمان خواب رخ می دهد. افرادی که با دهان باز می‌خوابند، بیشتر دچار این عارضه می شوند. از جمله علل دیگر خشکی دهان مشکلات غدد تولید کننده بزاق و برخی بیماری ها است که در نهایت منجر به هالیتوز می شود.

برای درمان بوی بد دهان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر با وجود کنترل این عوامل، بوی بد دهان همچنان ادامه دارد، توصیه می‌شود برای انجام تست‌های بیشتر و رد سایر مشکلات، به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید : کلینیک دندانپزشکی در شیراز

دندان مصنوعی و سازه های دهانی

یکی از علل بوی بد دهان، دندان های مصنوعی و سایر وسایل دهانی ثابت یا متحرک، نظیر تراکت ها است. این سازه های دندانپزشکی می تواند سبب به وجود آوردن باکتری ها شود. همچنین با رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان بو و تکه های غذا درون دهان جمع می شود.

داروها یکی از علل بوی دهان

برخی از داروها با ایجاد خشکی دهان می تواند منجر به هالیتوز شود. چرا که بزاق دهان به عنوان یک پاک کننده قوی دهان، عملکرد ضعیفی دارد. همچنین در برخی از موارد با آزادسازی مواد شیمیایی داروها، تنفس شما بوی بدی می گیرد. از جمله داروهای مورد استفاده که می تواند منجر به هالیتوز شود، به شرح زیر است:

1. استفاده از داروهای ضد حساسیت
2. استفاده از داروهای ضد افسردگی

اثرگذاری غذا در تشدید بوی دهان

بعد از غذا خوردن، ذرات غذا در اطراف دندان ها و دهان شما می ماند. اگر شما مراقبت های دندان و دهان بعد از غذا را انجام ندهید؛ تعداد باکتری های دهان بیشتر می شود. برخی مواد غذایی نظیر پیاز، سیر و برخی از ادویه های تند، می تواند منجر به هالیتوز شود.

چرا که این ادویه ها و مواد غذایی بعد از هضم برای سوخت و ساز بدن، وارد جریان خون می شوند که به ریه های منتقل خواهد شد. در نهایت بوی ادویه ها می تواند منجر بوی نامطبوع تنفس شما شود.

عفونت ها

اگر بوی بد دهان را بعد از عمل های جراحی دندان و دهان به طور غیر منتظرانه تجربه کرده اید؛ آن را جدی بگیرید. چرا که زخم های بعد از جراحی دهان و دندان، پوسیدگی های دندان، بیماری های لثه و کشیدن دندان می تواند سبب عفونت و در نتیجه هالیتوز شود. همچنین عفونت ها و تورم در ناحیه بینی نیز می تواند منجر به هالیتوز شود. به این صورت که با عفونت بینی مایع درون بینی از پشت گلوی شما وارد دهان شما خواهد شد. این وضعیت سبب بوی نامطبوع در دهان خواهد شد.

برخی بیماری ها

درصد بسیار کمی از افراد با هالیتوز، دچار بیماری هایی هستند. برخی بیماری ها که با باکتری ها رابطه واضحی دارند، می تواند منجر به هالیتوز شود. از جمله:

• بیماری های بینی و دهان
• سنگ لوزه یا tonsilloliths
• عفونت در سینوس ها یا گلو
• برخی از سرطان ها
• التهاب مری
• نارسایی قلبی
• ذات الریه
• سرماخوردگی
• صرع
• هپاتیت
• نارسایی کبد و کلیه
• دیابت کنترل نشده
• اختلال گوارشی و بیماری رفلاکس معده یا GERD

بارداری و بوی دهان

هر خانم بارداری دچار هالیتوز نخواهد شد. چرا که هالیتوز به دلیل بارداری درست نیست! حالت تهوع و بیماری های صبحگاهی که خانم های بارداری با آن دست و پنجه نرم می کنند؛ می تواند سبب هالیتوز شود. همچنین تغییرات هورمونی و ویار حاملگی می تواند در بعضی موارد بوی بد دهان را تشدید کند.

چه زمانی برای بوی بد دهان به متخصص مراجعه کنم؟

اگر بعد از خواندن این مقاله، هنوز نتوانسته اید علت بوی نامطبوع دهان خود را پیدا کنید؛ پس بهتر است سبک زندگی خود را عوض کنید. همچنین مهم ترین پیشنهاد ما به شما مراقبت بیشتر از دندان و دهانتان است. مسواک زدن دهان و زبان و چگونگی کشیدن نخ دندان، در از بین بردن بوی دهان می تواند تاثیر بسزایی بگذارد. اولین قدم شما بهتر مسواک زدن است. برای دریافت مشاوره از بهترین پزشکان متخصص درمان بیماری های دهان در شیراز کلیک کنید.

چنانچه شما بعد از تغییر سبک زندگی خود همچنان از مشکل هالیتوز رنج می برید؛ پیشنهاد ما به شما مراجعه به متخصصین دندانپزشک سایت دندانپزشکان ایران است. در شرایطی که ممکن است مشکلات جدی تری وجود داشته باشد؛ متخصص دندانپزشکی شما را به یک متخصص داخلی معرفی خواهد کرد.

از کجا کمک بگیریم؟

رایج ترین علت هالیتوز، مصرف برخی از مواد غذایی و عادات فرد است. البته شرایط سلامتی فرد نیز یکی دیگر از علل مهم آن ها است. در خیلی از مواقع کافی است، شما بهداشت را رعایت کنید. تمیز نگه داشتن دهان و دندان در از بین بردن هالیتوز کمک شایانی خواهد کرد. اگر شما نمی توانید علت بوی دهان خود را پیدا کنید می توانید به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنید. سایت دندانپزشکان ایران به عنوان بهترین مرجع، می‌تواند پزشکان حاذقی را برای کمک به شما معرفی کند.