آیا صدا دادن فک خطرناک است؟ ۱۰ علت اصلی + روشهای درمان

صدا دادن فک (Jaw popping) از مشکلات شایعی است که باعث میشود فک موقع صحبت، خمیازه یا غذا خوردن صدای تق تق یا سایش تولید کند. فک به علت های مختلفی موقع باز شدن صدا می دهد اما معمولا علت این عارضه مشکل عضلانی یا اختلال مفصل فک-گیجگاهی (TMD یا TMJ) است.

اگر صدا های فک بدون درد باشد معمولا هنوز خطرناک نیست اما داشتن درد ممکن است نشانه اختلال جدی باشد. در این مطلب دندانپزشکان ایران با دلایلی که باعث میشوند فک موقع غذا یا صحبت صدا بدهد، موارد خطرناک و درمانهای خانگی یا پزشکی این عارضه آشنا میشوید.

کدام انواع صدا دادن فک خطرناک و کدام طبیعی است؟

بطور کلی دو نوع صدا دادن فک وجود دارد که مورد اول طبیعی و دومی شاید خطرناک باشد:

1. صدا فک زمانی که دهان کامل باز است (هنگام خمیازه) که اغلب طبیعی، بدون درد و بی خطر است.
2. صدا دادن فک وقتی که دهان را میبندیم و باز میکنیم مثل زمانی که غذا میخوریم یا صحبت میکنیم خطرناک است. این نوع صدای فک ناشی از حرکت دیسک مفصلی فک به داخل و بیرون جایگاهش است و ممکن است با درد همراه باشد.

اگر فک صدا میدهد اما درد ندارد خطرناک است؟

معمولا خیر اما بستگی دارد. اگر فک موقع خمیازه که فک کامل باز است صدا میدهد اما درد ندارد معمولا خطرناک نیست. معمولا علت این نوع صدا کشیدگی موقت عضلات آرواره است که جای نگرانی ندارد.

اما اگر فک موقع غذا یا صحبت که آنرا میبندید صدا میدهد حتی اگر بدون درد باشد، بهتر است به دکتر مراجعه کنید. چون تق تق فک موقعی که دهان را میبندید معمولا نشانه ساییدگی فک (بیماری التهایی) یا کشیدگی عضلات است که خطر بیماری آرتروز مفصل را بالا میبرد.

همچنین صدای تق تق که با علائم دیگری مثل احساس سنگینی فک، تب یا تورم همراه باشد از علائم قفل شدن فک است و معمولا خطرناک است. با علائم و علتهای قفل شدن فک آشنا شوید.

برای تق تق کردن مفصل فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای درمان یا تشخیص علت اختلال تولید صدای فک بهتر است به بهترین دندانپزشکان تهران مراجعه کنید. دندانپزشک میتواند موارد خفیف را با دارو، فیزیوتراپی یا ترمیم دندان برطرف کند. همچنین دندانپزشک برای علت صدای فک ناشی از ناهنجاری مال آکلوژن به متخصص ارتودنسی و برای دررفتگی فک یا اختلال مفصل فکی-گیجگاهی به جراح صورت ارجاع میدهد.

مهمترین دلایل صدا دادن فک چیست؟

صداهای فک اگر بدون درد باشند معمولا خطرناک نیستند. با این وجود برخی عوامل پیش زمینه صدای فک باعث اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (بیماری TMJ) میشوند که نیازمند درمان پزشکی است. علت های خطرناک صدا دادن فک موقع باز شدن دهان (جویدن غذا، خمیازه و صحبت کردن) طبق Healthline شامل:

• آرتروز فک (آسیب به غضروف یا مفصل فک)
• ناهنجاری فک ناهماهنگی قرارگیری دندان ها روی هم (مال آکلوژن)
• اختلاف ارتفاع دندان یا روکش
• کشیدگی عضلانی ناشی از استرس، خشم یا ساییدن دندانها به هم
• شکستگی یا دررفتگی فک (برای در رفتگی فک به چه دکتری مراجعه کنیم؟)
• مشکلات مادرزادی استخوان یا مفصل فک یا TMJ ارثی
• سندروم درد مزمن میوفاسیال (عضلانی-اسکلتی)
• آپنه یا وقفه تنفسی در خواب
• عفونت غدد بزاقی
• وجود تومور یا کیست (پیش سرطان دهان)

چه عادت هایی علت تشدید صداهای فک هستند؟

عادتهای زیر ممکن است دلیل ایجاد یا تشدید صدای فک موقعی که دهان را باز میکنید باشند. بنابراین اگر عادات بد زیر را دارید ممکن است فکتان تق تق کند :

• زیاد آدامس یا غذای سفت میجوید
• همیشه یا بیشتر اوقات فقط با ۱ طرف دهان غذا میجوید
• عادت دارید ناخن هایتان را میجوید
• دندان قروچه میکنید (چطور مانع دندان قروچه در خواب شویم؟)
• فک خود را جلو میدهید یا منقبض میکنید
• لب یا گونه خود را گاز میگیرید

تکرار زیاد عادت های بالا به مدت طولانی باعث آسیب و فرسایش مفصل فک میشود.

چطور صدای تق تق فک را درمان کنیم؟ + درمان خانگی و پزشکی

گزینه های درمان صدای فک موقع خمیازه و غذا شامل موارد کلی زیر است (طبق MyCleveland) که در ادامه جزئیات آنها را بررسی میکنیم:

• تغییر عادات غلط که به مفصل فک آسیب میزنند (موارد بخش بالا)
• درمان های خانگی یا سنتی
• دارو و سایر روشهای بدون نیاز به جراحی
• درمان با جراحی فک و صورت

این که کدام روش برای شما مناسب است به علت تق تق یا قفل شدن فک یا شدت اختلال بستگی دارد.

۱. درمان خانگی صدا دادن فک (طب سنتی)

اگر رعایت توصیه ها و تغییر عادات غلط باعث کاهش درد و صدای فک نشوند، ممکن است دکتر روشهای خانگی (سنتی) زیر را توصیه کند:

• کمپرس سرد بگذارید تا ورم مفصل فک کم شود
• کمپرس گرم برای تسکین صدا و درد
• استفاده از محافظ دندان قروچه برای جلوگیری از کشیدگی عضلات
• مصرف غذاهای نرم برای کاهش حرکت فک
• مصرف استامینوفن و مسکن ضد التهابی (NSAID) که در خانه دارید

برخی کاربران نی نی سایت نیز توجه به حرکات فک مثل خودداری از دندان قروچه یا پرهیز از لقمه های بزرگ، ته دیگ و تخمه را توصیه کردند.

۲. درمان دارویی: بهترین دارو برای درمان صدا و تق تق فک چیست؟

موارد خفیف تا متوسط صدا دادن فک نیاز به داروی تجویزی از دکتر مثل داروهای ضد افسردگی (کاهش استرس) یا شل کننده عضلات (کاهش گرفتگی) دارد. البته موارد خفیق با مسکن ضد التهابی مثل استامینوفن برطرف میشود.

۳. درمانهای پزشکی بدون نیاز به جراحی صدا دادن فک

برای درمان موارد متوسط تا شدید صدا دادن فک باید با مشورت پزشک باید برای اقدام درمانی اقدام کنید. گزینه های غیرجراحی درمان صداهای فک شامل:

• درمان ترمیمی دندانپزشکی برای رفع روکش کج یا بلند، ارتودنسی مال آکلوژن، کاشت دندان (بریج یا ایمپلنت)
• فیزیوتراپی مخصوص TMD شامل ورزشهای فک یا ماساژ
• رادیوتراپی (افزایش گردش خون با امواج رادیویی)
• تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (دستگاه TENS)

۴. درمان با انواع عمل جراحی فک

موارد خیلی شدید تق تق فک نیازمند عمل جراحی هستند. انواع عمل جراحی فک بخاطر تولید صدا شامل:

• آسپیراسیون فک (آرتروسنتز): سوراخ کردن مفصل با روش جراحی برای تخلیه تجمع مایع یا کیست
• آرتروسکوپی TMJ فک: معاینه و عمل مفصل فک به روش آندوسکوپی (کم تهاجمی و دقیق)
• آرتروپلاستی فک: جراحی تعویض کامل مفصل فک (تهاجمی با برش بزرگتر)

پاسخ به سوالات متداول شما درباره ایجاد صدای فک

علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن چیست؟

دلیل صدا دادن فک هنگام جویدن غذا (صدا با بستن دهان) ناشی از خروج مفصل فک از جای خود است بنابراین معمولا با درد همراه است. صدای فک موقع غذا می تواند خطرناک باشد و باعث حرکت فک به یک سمت یا دررفتگی مفصل شود.

علت صدا دادن فک هنگام خمیازه چیست؟

معمولا اگر فک موقع خمیازه صدا بدهد دلیل آن بیش از حد بازشدن یا کشیدگی موقت آرواره است. بنابراین اگر درد ندارید تق تق فک هنگام خمیازه خطرناک نیست.

عدم درمان تق تق فک چه خطراتی دارد؟

در بسیاری از موارد صدای تق تق فک ناشی از اختلال مفصل فکی-گیجگاهی (TMD) است. بنابراین عدم درمان به موقع خطرناک است و ممکن است باعث صدمه دائمی به فک و تحلیل استخوان یا ساییدگی مفصل شود.

توصیه دندانپزشکان ایران برای جلوگیری و درمان صدا دادن فک

در اغلب موارد عارضه صدای فک – حتی با پرهیز از عادات غلط بالا – بطور کامل قابل پیشگیری نیست. چون اصلی ترین علتهای این اختلال ناهنجاری های استخوانی و مفصلی مثل TMD هستند. با این حال برای جلوگیری از تق تق فک میتوانید تمرین کنید دندان قروچه نکنید، در حالت عادی فک بالا و پایین را با فاصله نگه دارید یا فک خود را شل بگیرید.

در غیر این صورت اگر هنگام غذا فکتان صدا میدهد، مخصوصا اگر درد دارید باید به دندانپزشک مراجعه کنید. شما میتوانید با سامانه نوبت دهی دندانپزشکان ایران از بهترین دکتر دندانپزشک شیراز، تهران یا شهر خود نوبت رایگان بگیرید.