شایع ترین بیماری های دهان و دندان چیست؟ + پیشگیری و درمان

بیماری های دهان لثه و دندان تاثیر مستقیم روی غذا خوردن، حرف زدن، ارتباطات فردی و اجتماعی و زیبایی لبخند ما دارند. علاوه بر این تحقیقات پزشکی نشان میدهد درمان سریع بیماری های لثه مثل ژنژیویت و پریودنتیت نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به بیماری های مزمن دارند. در این مقاله دندانپزشکان ایران ضمن معرفی شایعترین بیماری های لثه دهان و دندان کمک میکنیم روشهای تشخیص و درمان را بشناسید.

شایع ترین بیماری های دهان، دندان و لثه چیست؟

حتی با رعایت بهداشت کامل دهان، همه ما حداقل یکبار دچار یک یا چند مورد از بیماری دهان لثه و دندان میشویم. شایعترین انواع بیماری دهان شامل:

• پوسیدگی دندان، دندان درد و آبسه دندان
• تروما دندان یا ضربه ناگهانی فیزیکی
• التهاب و خونریزی لثه
• بیماری های لثه – ژنژیویت و پریودنتیت (periodontal diseases)
• زخم یا آفت دهان (Cankers)
• برفک (Thrush)
• خشکی دهان (Xerostomia)
• بوی بد دهان (هالیتوزیس Halitosis)
• تبخال (Cold Sores)
• سنگ لوزه
• اختلال مفصل فک گیچگاهی (TMJ)
• سرطان دهان
• و در موارد نادر: زبان مودار سیاه، زبان جغرافیایی، لیکن پلان و لکوپلاکیا که برای درمان این موارد نادر باید به پاتولوژیست دهان چیست؟ مراجعه کنید.

سلامت لثه دهان و دندان از مهمترین شاخص های سلامت عمومی بدن و بهداشت فردی/اجتماعی هستند. شاید تصور کنید عوارض بیماری و عفونت لثه دهان و دندان فقط شامل دندان درد، لق شدن دندان، و بوی بد دهان میشوند اما عوارض معمولا شدیدتر و بیشتر هستند.

تحقیقات جدید ارتباط مستقیمی بین بهداشت ضعیف دهانی و بیماری‌های مزمن (سیستماتیک) مانند دیابت، بیماری های قلبی و تنفسی مخصوصا در سالمندان نشان میدهد. محققان همچنین احتمال میدهند بیمارهای لثه و دهان با دنیا آمدن نوزادان نارس و کبود وزن نوزاد دارند. در ادامه روشهای تشخیص و درمان تعدادی از شایعترین بیماری های دهان، دندان و لثه را بررسی میکنیم.

۱. پوسیدگی و دندان درد

خرابی یا پوسیدگی دندان شایعترین بیماری دهان است. پوسیدگی، با آسیب زدن به پوشش محافظت کننده از دندان شما، که همچنین به عنوان مینای دندان نیز شناخته می‌شود، باعث ایجاد سوراخ (حفره) در دندان شما می‌شود. اگر این حفره درمان نشود، می‌تواند بزرگتر شود و علاوه بر ایجاد درد، می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان شود.

• بهترین روش پیشگیری از پوسیدگی دندان: روزی دو بار مسواک و نخ دندان، استفاده از دهانشویه فلوراید، مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی در شیراز
• درمان پوسیدگی و دندان درد: ترمیم پوسیدگی با پرکردن، روکش دندان و در مواردی با کامپوزیت و لمینت انجام میشود. درمان سریع دندان درد در شب با روش خانگی

۲. بوی بد دهان یا هالیتوزیس

طبق  هالیتوز یا بوی بد دهان از دیگر شایع ترین بیماری های دهان و دندان است تاثیر بدی روی روابط اجتماعی و اعتماد به نفس بیمار دارد. اصلی ترین علتهای بوی بد دهان پوسیدگی، خشکی دهان، عفونت لثه یا دیابت هستند.

برای از بین بردن بوی بد همیشگی دهان، WebMD توصیه میکند:

• نخ دندان بکشید
• علاوه بر دندان، زبان تان را مسواک بزنید
• دهانشویه آنتی باکتریال غرغره کنید.
• آب فراوان بنوشید
• کمتر غذاهای عامل بدبویی دهان (سیر و …) مصرف کتید.

همه روشهای پیشگیری و درمان بدبویی دهان از حوصله شما و این مطلب خارج است پس توصیه میکنیم علت بوی بد دهان با وجود مسواک زدن را بخوانید.

۳. ترومای دندان یا ضربه ناگهانی (افتادن یا شکستگی دندان)

اگرچه تروما دندان نوعی بیماری نیست، اما از آسیب های دهانی بسیار شایع مخصوصا در بچه هاست. حدود 40 درصد از کودکان در سراسر جهان، به علت حوادث (زمین خوردن)، دعوا یا خشونت، دچار تروما و شکستگی دندان میشوند. ضربه فیزیکی شدید و تروما ممکن است باعث لق شدن و حتی افتادن دندان دائمی شود.

شکستگی یا لب پر شدگی دندان های جلو به راحتی با کامپوزیت یا لمینت ترمیم میشوند اما اگر دندان افتاد چکار کنیم؟

اگر دندان در اثر ضربه یا تصادف افتاد چکار کنیم؟

اگر زمین خوردید یا ضربه به دندان جلو وارد شد، احتمال دارد دندان لق شود یا حتی بیفتد. برای درمان کنده شدن یا لق شدن دندان در اثر ضربه باید فوری به دندانپزشک مراجعه کنید و کمک تخصصی بگیرید.

بهترین روش درمان ترومای دندان چیست؟

اگر سریع عمل کنید دندان هایی که از سوکت کنده میشوند، قابل بازیابی هستند. همچنین درمان لق شدن دندان بزرگسالان با اسپلینت (آتل بندی) امکانپذیر است.

اگر دندان دائمی شما در اثر تروما خارج شد آنرا با آب شستشو دهید و بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. احتمال بازیابی مجدد دندان تا ۳۰ دقیقه بسیار بالا است، اما تا دو ساعت هم امکان نجات موفقیت آمیز دندان وجود دارد.

بهترین روش پیشگیری از تروما دندان چیست؟

حتی با احتیاط زیاد هم گاهی نمیتوانیم از آسیب ترومای دندان جلوگیری کنیم. با اینحال اگر ورزش پرخطر یا رزمی مثل بوکس میکنید بهتر است از گاردهای محافظ لثه و دندان استفاده کنید.

۴. انواع التهاب و بیماری لثه – ژنژیویت و پریودنتیت

التهاب و بیماری لثه از شایعترین بیماریهای دهان بزرگسالان بعد از پوسیدگی دندان است. اصلی ترین علائم بیماری لثه (پریودنتال) خونریزی لثه هنگام مسواک و نخ دندان است. بیماری لثه روندی آرام دارد که ابتدا با التهاب و خونریزی لثه (ژنژیویت) شروع میشود.

درمان التهاب با مراقبت بهداشتی بهتر یعنی مسواک و نخ دندان منظم. البته درمانهای خانگی مانند رب انار برای التهاب لثه و آفت هم مفید هستند.

عوارض التهاب لثه چیست؟

علاوه بر عوارض درد، ورم و خونریزی اگر التهاب لثه درمان نشود، احتمال بیماری خطرناک پریودنتال (پریودنتیت) وجود دارد که قابل درمان نیست و میتواند باعث لق شدن یا افتادن دندان شود. ما در مقاله دیگر کمک کردیم تشخیص دهید تفاوت ژنژیویت و پریودنتیت چیست؟

بیماری پریودنتال عامل تحلیل لثه و استخوان فک است که در نهایت باعث از دست رفتن دندان میشود. اثرات و عوارض بیماری حاد پریودنتال لثه (پیوره) قابل درمان نیستند و بهتر است برای پیشگیری هر نوع التهاب و خونریزی لثه فورا درمان شود.

اگر پلاک های دندان مرتب پاکسازی یا جرمگیری نشوند، به مرور سخت و بصورت جرم رسوب میکنند که می‌تواند به شکل جدی‌تری باعث تحلیل لثه و بیماری خطرناک پریودنتال شود.

شایع ترین انواع بیماری ‌های عفونی دهان

۵. برفک دهان

برفک از شایع ترین بیماری های دهان است که علت آن نوعی عفونت قارچی است. شاخص ترین علائم برفک دهان لکه های سفید روی زبان یا داخل لپ هستند که به راحتی قابل تشخیص اند. بروز برفک در افرادی که ضعف یا نقص سیستم ایمنی بدن دارند شایعتر است (مثل نوزادان یا سالمندان).

۶. آفت دهان

شایع ترین نوع آفت، زخم های قرمز کوچک داخل گونه هستند که دردناک هستند و گاهی علت مشخصی ندارند. در اغلب موارد علت آفت دهان بخاطر غذای تند، برخورد جسم تیز، حساسیت به مواد غذایی یا کمبود ویتامین رخ میدهد. ما همه چیز که باید درباره آفت ماژور و مینور دهان بدانید را در مقاله تشخیص و درمان انواع آفت دهان و زبان بررسی کردیم.

۷. تبخال لب و دهان

تبخال بیماری ویروسی شایع ناشی از ابتلا به هرپس نوع ۱ (HSV-1) است. علائم تبخال شامل تاول های آبدار و دردناک بیرون دهان و روی لب است. دقت کنید که تبخال از شایعترین بیماری های دهانی مسری است.

۸. زگیل دهان یا HPV

زگیل دهانی اخیرا شیوع بسیار بیشتری دارد و معمولا بصورت ضایعات پوستی در ناحیه زبان و گلو رخ میدهد. علت ابتلا به زگیل ویروس اچ پی وی (HPV) نوعی ناشی از تماس پوستی هنگام رابطه جنسی یا رابطه دهانی (اورال سکس) است. ما در مطلب تفاوت آفت و زگیل دهانی کمک کردیم این دو بیماری را تشخیص دهید.

۹. سرطان دهان

سرطان دهان ممکن است در لبها و گونه ها، روی زبان، لثه، سقف یا کف دهان  اتفاق بیافتد. غیر از عوامل ژنتیکی، مصرف دخانیات (سیگار و الکل) و بیماری اچ پی وی HPV خطر سرطان دهان را افزایش میدهند.

تعداد موارد جدید مرگ و میر ناشی از سرطان دهان پیش بینی شده است که تقریبا سه برابر سرطان دهانه رحم و تقریبا دو برابر سرطان کبد است. همچنین پیش بینی می‌شود که تعداد موارد مرگ و میر ناشی از سرطان دهان بیشتر از سرطان های معده، مغز و تخمدان باشد.

پیشگیری از شایعترین بیماری های دهان و لثه با دندانپزشکان ایران

پیشرفت بیماری های دهان لثه و دندان باعث عوارض دردناک و بعضا غیر قابل درمان میشود، بنابراین پیشگیری و چکاپ دندانپزشکی بسیار مهم است. شما میتوانید برای چکاپ دندانپزشکی یا مراجعه به متخصص لثه یا دندان از نوبت اینترنتی دندانپزشکان ایران بصورت رایگان و غیرحضوری استفاده کنید.

علاوه بر چکاپ، با رعایت نکات بهداشت دهان زیر میتوانید احتمال ابتلا به بیماریهای شایع دهان را کاهش دهید.

• دندان‌هایتان را روزانه حداقل دو مرتبه، دو تا سه دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• نخ دندان یا مسواک بین دندانی برای حذف پلاک از فاصله بین دندانی که دسترسی با مسواک معمولی دشوار است
• استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید احتمال تشکیل پلاک دندان را تا 20 درصد کاهش میدهد. البته غرغره دهانشویه جایگزین مسواک و نخ دندان قبل خواب نیست.
• کاهش مصرف سیگار و الکل برای پیشگیری از خشکی دهان و سرطان.
• رعایت بهداشت جنسی برای جلوگیری از زگیل و HPV دهان.
• رژیم غذایی سالم حاوی مقدار زیادی میوه و سبزیجات

منابع پزشکی معتبر برای این مطلب شامل WebMD و HealthDirect هستند.